1- ADR NEDİR? ADR BELGESİ NEDİR?

ADR (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması) tehlikeli maddelerin, insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden, güvenli ve düzenli şekilde kamuya açık karayolu ile taşınamasını sağlayan bir yönergedir. Bu yönerge, taşıma faaliyetinde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli madde taşıyan her türlü aracın operatör ve sürücülerinin sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını da belirler. Bu yönetmelik kapsamında alınan belgelere ve sertifikalara ADR belgesi denir.

2- ADR BELGESİ NASIL ALINIR?

ADR belgesinin alınması için yönetmelikte yer alan şartların karşılanması gerekir. Ancak bu şartlar taşınan tehlikeli maddenin yer aldığı sınıfa göre (radyoaktif, gaz, benzin vb.) değişir. Tehlikeli maddenin yer aldığı sınıfın gerektirdiği taşıma koşulları, her aşamada görev alan personelin eğitimi, yeterlilik sertifikaları gibi belgelerin yanı sıra taşımacılığın yapıldığı tanker vb. araçlar da ADR hükümlerine uygun şekilde hazırlanmış olmalıdır. ADR hükümlerini yerine getiren kamu ya da özel kuruluşların belgeleri Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilir. Ulaştırma Bakanlığı, belgeyi bizzat verebileceği gibi, bu faaliyeti yetkilendirdiği kamu ya da özel kuruluşlar aracılığı ile de yürütebilir. Belgenin belirli aralıklarla yapılacak denetimleri de aynı şekilde Ulaştırma Bakanlığı ya da yetkilendirdiği kurumlar aracılığı ile yapılır.

3- ADR BELGESİNİ ALMAK ZORUNLU MU?

ADR (Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması) Türkiye’de 1 Ocak 2011’de yürürlüğe girecek. Şu anda yürürlükte olmamasına rağmen Avrupa ülkeleri uluslararası taşımacılık yapan kurumlardan ADR hükümlerine uygun taşımacılık yapmasını talep ediyor. ADR hükümleri ülkemizde yürürlüğe girdiğinde ise, tehlikeli madde taşımacılığı yapan kuruluşlar için yasal yaptırımlar ve ihlali halinde cezai yaptırımlar uygulamaya koyulacak. Bu nedenle, tehlikeli madde taşımacılığı yapan kuruluşların ADR belgesini almaları çok yakın zamanda zorunlu hale gelecek.

4- ADR BELGESİNİ KİMLER ALMALI?

Avrupa Anlaşması ve Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmeliğe göre, uluslararası tehlikeli madde taşımacılığı yapan her türlü kamu ya da özel kuruluşu kapsamaktadır.

5- ADR BELGESİ KAPSAMINA GİREN ÜRÜNLER NELERDİR?

Tehlikeli madde kapsamına giren ürünler genel olarak, her türlü yanıcı, parlayıcı, patlayıcı ve radyoaktif maddeleri içerir. Bu maddeler, ADR Ek-A’da sınıflandırılmış ve bunlara ilişkin gereklilikler ilgili hükümlerde açıklanmıştır.

6- ADR BELGESİ İÇİN DANIŞMANLIK EĞİTİM ALMAK GEREKLİ Mİ?

ADR belgesi için etkin bir danışmanlık hizmeti, kuruluşlar için çok faydalı olacaktır. ADR belgesi, kapsamı oldukça geniş bir yönergedir. Tehlikeli madde türlerinin sınıflara ayrılması ve her bir sınıfın gerektirdiği koşulların farklı olması sebebiyle konuya hakim kişilerin vereceği danışmanlık hizmeti belgelendirme sürecinin daha kısa sürede ve sorunsuz tamamlanmasına imkan verir. Maddenin yüklenmesinden teslim edildiği ana kadar tüm sürece ve sürece dahil personele ilişkin şartlar içeren ADR hükümlerinin eksiksiz bir şekilde yerine getirilebilmesi ancak etkin bir eğitim süreci ve uygulamalara kanıt dokümantasyonun profesyonelce hazırlanması ile gerçekleşebilir. Bu nedenle, ADR belgelendirme sürecinde, danışmanlık ve eğitim hizmeti, kuruluşlara çok büyük kolaylık sağlayacaktır.

7- ADR NEDİR? KİMLER BU YÖNETMELİK KAPSAMINDA İŞLEM YAPMAK ZORUNDADIR?

ADR, Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması’nı temsil eden bir kısaltmadır. Bu anlaşma ile tehlikeli maddelerin uluslararası taşımacılığında operasyonların insan sağlığına ve çevreye zarar vermeyecek şekilde yapılandırılması taraflarca kabul edilmiştir. Bu yönetmeliğe göre, tehlikeli madde taşımacılığında ambalajlama, dolum, nakliye, boşaltma yapan firma ya da kişiler ile bu süreç boyunca kullanılan paket, kutu, ambalaj, tanker gibi araçların üreticileri ADR kapsamındadır.

8- ADR YÖNETMELİĞİ NE ZAMAN, HANGİ ÜLKELERİN KATILIMI İLE YÜRÜRLÜĞE GİRMİŞTİR?

ADR yönetmeliği, Birleşmiş Milletler Ekonomi Komisyonu nezdinde 30 Eylül 1927 tarihinde yapılmış ve 29 Ocak 1968’de yürürlüğe girmiştir. ADR yönetmeliği, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 kez revize edilmiş ve son hali olan "ADR 2003" 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kabul edilen son versiyon ECE/TRANS/160 adıyla iki cilt halinde yayınlanmıştır. Şu anda bu yönetmeliği kabul edip yürürlüğe koyan 43 ülke vardır. Almanya, Avusturya, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda, İspanya, İsviçre, İtalya, Norveç, Kıbrıs, Romanya ve daha birçok ülkede ADR yönetmeliği yürürlüktedir. Türkiye’de ise yönetmelik henüz yürürlüğe girmemiştir.

9- TÜRKİYE ADR ’YE KATILIMI NE ZAMAN KESİNLEŞMİŞTİR? VE BU YÖNETMELİK KAPSAMINDA NELER YAPILMASI GEREKLİDİR?

Türkiye ADR yönetmeliğini 30 Kasım 2005 tarihli ve 5434 sayılı kanun ile kabul etmiş ancak gerekli koşulların hazır olmaması nedeniyle yürürlüğe koyamamıştır. Kanunun kabulünden itibaren yürürlüğe girme tarihi birkaç kez ertelenmiş ve son olarak 1 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır. ADR yönetmeliğinin yürürlüğe girmesine karar verilen son tarihle ilgili henüz bir erteleme kararı gündemde değildir.

10- ADR BELGESİNİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

ADR yönetmeliğinin kapsamının genişliği, ADR belge çeşitlerinin de çokluğuna neden olmaktadır. Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan her türlü ekipman ve aracın ADR uygunluk belgesi olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, bu ekipmanları kullanan personelin ve özellikle taşımacılığın yapıldığı tanker ve benzeri araçları kullanan sürücülerin ADR belgesi olması zorunludur.

11- ADR BELGESİ NEREDEN ALINIR?

ADR yönetmeliğinin henüz yürürlüğe girmemiş olması nedeniyle ADR Belgelendirme faaliyetleri yurt dışı belgelendirme kuruluşları aracılığıyla yapılabilmektedir. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte, belgelendirme işlemi Ulaştırma Bakanlığı tarafından ya da yetkilendirdiği kuruluşlar aracılığıyla yapılacaktır.

12- ADR BELGESİ ALMAK İÇİN YÜKLEYİCİLER HANGİ ŞARTLARA HAİZ OLMALIDIR? BAŞVURU VE BELGELENDİRME ADIMLARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

ADR kapsamındaki yükleyicilerin sorumlulukları, söz konusu tehlikeli maddenin teknik özelliklerine göre, yapılan işlemin hatasız ve en güvenli şekilde yapılmasını sağlayacak ve bunun için gerekli önlemleri alacak şekilde yapılanmaktır. Bunun için sürecin her aşamasındaki personelin gerekli eğitimleri alarak ADR yeterlilik belgesine sahip olmasıdır. Bu eğitimler ADR genel eğitimi, ADR gelişmiş eğitim gibi sınıflara ayrılır. Seçilecek eğitim türü, personelin yaptığı işin hassasiyetine göre belirlenmelidir. Bu eğitim sertifikalarının alınması için, firma, personeli adına ADR eğitimi vermeye yetkili bir kuruluşa başvurarak personele gerekli eğitimi aldırır. Kurs sonunda yapılacak sınavda başarılı olan personel için eğitim kuruluşunun anlaşma yapmış olduğu yurtdışı belgelendirme kuruluşundan ilgili sertifika 15-20 günlük süre içerisinde gelir. Yükleyici firmanın dikkat etmesi gereken bir diğer husus ise, kullanılan malzemelerin (kutu, ambalaj, dolum ekipmanları vb.) ADR yönetmeliğine uygun şekilde üretilmiş olmasıdır. Bunun ispatı olarak bu malzemelerin ADR’ye uygunluk sertifikaları firma tarafından talep edilmelidir.

13- ADR BELGESİ ALMAK İÇİN TAŞIYICILAR HANGİ ŞARTLARA HAİZ OLMALIDIR? BAŞVURU VE BELGELENDİRME ADIMLARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

ADR yönetmeliği kapsamındaki taşıyıcılar, tehlikeli maddenin taşınması sürecinin her aşamasında güvenliği sağlayacak şekilde yapılandırılmalıdır. Bunun için atılacak en temel adım, sürücülerin eğitimidir. Sürücüler için gerekli ADR eğitimleri, eğitim vermeye yetkili kurumlarca gerçekleştirilir. Bu kurslara katılan sürücüler, sınavda başarılı oldukları takdirde ADR yeterlilik belgesi alırlar. ADR Belgesi kapsamında taşımacılık yapan şirketler için sürücü eğitimleri ve sertifikaları tercihe bağlı bir uygulama değildir. ADR yönetmeliğinin ilgili hükümlerinde bu konu bir zorunluluk olarak tanımlanmıştır. Taşımacı firma için önemli diğer bir husus ise tehlikeli maddenin taşındığı aracın ADR şartlarına uygun şekilde üretilmiş ve donanımının sağlanmış olmasıdır. Taşınacak tehlikeli madde türüne göre, aracın sahip olması geren teknik özellikler ve donanım üretici firmadan sağlanacak bir ADR uygunluk sertifikası ile garanti altına alınmalıdır. Aracın teknik özelliklerinin yanı sıra, taşınan tehlikeli maddeye göre, ADR yönetmeliğinde belirtilen uygun işaret ve levhalar aracın uygun yerlerine takılmak üzere taşıyıcı firma tarafından temin edilmelidir. Tehlikeli maddenin yükleme ya da dolumunu yapan firmanın ADR yönetmeliğine uygun çalıştığı, ilgili sertifikaların talep edilmesi ile kontrol edilmelidir. Taşıma süreci içinde mola verilen yerlerin ADR yönetmeliği şartlarına uygun olmasına dikkat edilmeli ve rota buna göre çizilmelidir.

14- ADR BELGESİ ALMAK İÇİN BOŞALTICILAR HANGİ ŞARTLARA HAİZ OLMALIDIR? BAŞVURU VE BELGELENDİRME ADIMLARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

ADR kapsamındaki boşaltıcılar, tehlikeli madde taşıma sürecinin yani nakliye sürecinin ADR yönetmeliğine uygun şekilde gerçekleştiğinden emin olmalıdırlar. Taşınmış olan tehlikeli maddenin teknik özelliklerine göre boşaltma esnasında karşılaşılabilecek riskler hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. Operasyon ise her türlü zararı en aza indirecek şekilde yapılandırılmalıdır. Bu süreç içinde görevli personele, yaptıkları işin hassasiyetine bağlı olarak gerekli eğitim ve sertifikalar firma tarafından sağlanmalıdır.

15- ADR BELGESİ ALMAK İÇİN AMBALAJLAYANLAR HANGİ ŞARTLARA HAİZ OLMALIDIR? BAŞVURU VE BELGELENDİRME ADIMLARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

ADR belgesi kapsamındaki ambalajlayanlar, ambalajlanan tehlikeli maddenin teknik özelliklerine göre ambalajlama, paketleme ve kutulama işlemlerini güvenli hale getirecek şekilde yapılandırmalıdırlar. Bu nedenle söz konusu tehlikeli maddenin teknik özelikleri, taşıdığı riskler, çevresel koşullarla etkileşimi gibi konularda donanımlı olmalıdırlar. Kullanılan ambalaj, paket ve kutular ADR yönetmeliğine uygun şekilde üretilmiş olmalıdır. Personel yaptığı işlerle ilgili olarak gelişmiş ya da genel ADR eğitimi almış ve belgelendirilmiş olmalıdır.

16- ADR İLE İLGİLİ HANGİ EĞİTİMLER VARDIR? EĞİTİM SÜRE VE ÜCRETLERİ NE KADARDIR? BAŞVURU VE BELGELENDİRME ADIMLARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

ADR yönetmeliğine ilişkin eğitimler ‘Genel ADR Eğitimi’, ‘İşe Yönelik Gelişmiş ADR Eğitimi’ ve ‘Güvenlik Eğitimi’ gibi çeşitleri içermektedir. Tehlikeli madde taşımacılığının herhangi bir sürecinde yer alan firma, personelinin yaptığı işin hassasiyetine göre hangi eğitimin gerekli olduğunu belirlemeli ve personeli adına eğitim için yetkilendirilmiş kuruluşa başvuruda bulunmalıdır. Eğitim hizmeti veren kuruluş, yurt dışındaki ADR belgelendirmesi yapan kurumla irtibat halinde olup eğitimi başarıyla tamamlayan ve sınavdan yeterli puanı alan adayın belgelendirilmesi için gerekli işlemleri üstlenir. Eğitimin süresi, konusuna bağlı olmakla birlikte maksimum 1 haftalık süreci kapsar. Yurt dışından gelecek belge ise kuruluşun yurt dışı bağlantılarına göre değişiklik gösterir. 1 Ocak 2011 tarihinde ADR yönetmeliğinin Türkiye’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, belgelendirme işlemi yurt içinde Ulaştırma Bakanlığı ya da yetkilendirdiği kuruluşlar tarafından da yapılabilecektir.